رصدخانه یا نپاهشگاه، جایی است که برای مشاهده و بررسی و اندازهگیری پدیدههای آسمانی ساخته شدهاست. در گذشته، رصدخانهها اساساً شامل سُدْس و برخی ابزارهای دیگرِ ستارهشناسی بود. رصدخانههای امروزی معمولاً تلسکوپهای بزرگ نوری یا رادیویی دارند که در اتاقهای گردنده نصب شدهاند. نخستین رصدخانه در حدود سال ۲۱۲ هـ. ق (۸۲۸ م) در بغداد بنا شد و دو اخترشناس برجسته به نامهای فضل بن نوبخت اهوازی و محمد بن موسی خوارزمی بر آن ریاست داشتند؛ و بعضیها اعتقاد دارند اولین رصدخانه را حاسب طبری آملی بنا کرده است. پس از این رصدخانه، رصدخانههای پرشماری در جایجای سرزمینهای اسلامی ساخته شد که هریک با نام اخترشناسی برجسته، پیوستهاست. رصدخانهٔ بتانی در رقّه و رصدخانهٔ عبدالرحمان صوفی در شیراز از جملهٔ آنهاست. البته، پس از سدهٔ چهارم، رصدخانهها با نام امیران ارتباط پیدا کردند، مانند رصدخانهٔ علاءالدوله در همدان، که برای بوعلیسینا بنا کرد. کمتر از یک سده بعد نیز ملکشاه سلجوقی، رصدخانهٔ بزرگی را بنیان نهاد که بزرگانی مانند عمر خیام نیشابوری در آنجا فعالیت داشتند و گاهشماری جلالی، دقیقترین تقویم جهان، را طرحریزی کردند. پیشرفت رصدخانهها با بنیانگذاری رصدخانه مراغه به اوج خود رسید. بنای این رصدخانه در سال ۶۵۷ هجری(۱۲۶۱ میلادی) به سفارش خواجه نصیرالدین طوسی و به فرمان هولاکو، نوهٔ چنگیزخان مغول، آغا, ...ادامه مطلب
رصدخانه مهر بوشهر در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر بوشهر واقع در روستای گورک سادات و متعلق به وزارت آموزش و پرورش است. این رصدخانه مجهز به یک تلسکوپ اشمیت کاسگرین ۱۶ اینچی بوده و بهمراه دیگر تجهیزات شامل یک دوربین CCD یک آسماننما و چندین تلسکوپ به کارهای آموزشی میپردازد. گنبد رصدخانه مهر بوشهر این رصدخانه با گنبدی به قطر شش متر، بزرگترین رصدخانه دانش آموزی کشور است که در سال ۸۴ تأسیس شده و پذیرای دانش آموزان و دانشجویان علاقهمند به سیروسیاحت در آسمان است. در رصدخانه مهر علاوه بر یک تلسکوپ ۱۶ اینچی که میتوان با آن ۱۴۵ هزار تا از اجرام آسمانی را دید چهار تلسکوپ دیگر هم وجود دارد. دانش آموزان پیش از دیدن اجرام آسمانی با تلسکوپ، با شرکت در کلاس آموزشی مطالبی دربارهٔ نجوم میآموزند. بهترین زمان برای رصد دوم تا هفتم هر ماه قمری است. آقای کرمی مؤسس و اولین رئیس رصدخانه بوده و ریاست کنونی آن حسن باغبانی است. جایزه انجمن ترویج علم ایران در سال ۱۳۹۴ در حوزه نجوم به این رصدخانه اختصاص یافت. برچسبها: رصد خانه ی ایرانی , ...ادامه مطلب
رصدخانه شهر گور یکی از قدیمیترین رصدخانههای کهن تاریخ ایران است. این رصدخانه در کنار نقوش رنگی شاهزادگان ساسانی در شهر گور (فیروزآباد) قرار داشت. این رصدخانه شاهکاری از دانش ایران در آن عصر محسوب میشود. پروفسور «دیتریش هوف» در حفاری شهرگور فیروزآباد فارس به سازهای دایرهایشکل رسید که پس از مطالعه، مشخص شد، قدیمیترین نمونه از رصدخانههای بهدست آمده در ایران و از آن دوران ساسانی است. نمونههای همانندی از این سازه در دهلی و جیپور هند هست؛ ولی باتوجه به اینکه رصدخانه مراغه مربوط به دوره ایلخانان مغول و نزدیک سیصد سال پساز رصدخانه شهرگور بنا شدهاست، این سازه، قدیمیترین رصدخانه ایران بهشمار میرود. برج ستارهشناسی پیدا شده در شهر گور، از خشت و گل و کاملا تندرست است. قطری نزدیک ۶۵/۵ متر دارد که روی آن، ۱۲ نشانه از علامتهای بکار گرفته شده در اندازهگیریهای رصدی و سکوهایی نموداری، هست. احتمال میرود که سازه دایرهایشکل شهر گور برای نصب دستگاههای سینوسی بهکار میرفته و بلندی دیوارههای آن که بدون سقف بنا شده، نزدیک ۶۵ سانتیمتر بودهاست. شهر گور در دوران ساسانی و از زمان پادشاهی اردشیر بابکان بنا شده و تا دوران اسلامی در حکومت عضدالدوله دیلمی بر فارس که نام آن به فیروزآباد تغییر میکند، اهمیت فراوانی داشتهاست. شواهد بهدست آمده از حفاریهای گذشته باستانشناسان نیز که دیرینگ, ...ادامه مطلب