تلسکوپ

بی گمان مهمترین ابزار هر اختر شناس (خصوصا آماتورها) تلسکوپ است. تلسکوپ ابزاری است که به بزرگ کردن زاویه‌ای اجرام آسمانی می‌پردازد. ابزار دیگری که کاری مشابه تلسکوپ دارد دوربینهای دو چشمی یا تک چشمی است و این دوربینها هم مانند تلسکوپ به بزرگ کردن اندازه زاویه‌ای اجرام آسمانی می‌پردازند. پیش از آنکه به ساختار تلسکوپ و دوربین بپردازیم لازم است اندکی به ویژگیهای یک ابزار اپتیکی بپردازیم و مشخصه‌های آنها را بیان کنیم.

شاید از مهمترین ویژگیهای یک ابزار اپتیکی اندازه تصویر حاصل باشد. در ابزارهای اپتیکی بزرگنمایی مستقیما به فاصله کانونی وابسته است. فاصله کانونی در اصل فاصله بین نقطه کانون (نقطه‌ای که نور در آنجا جمع می‌شود) تا آینه یا لنز ابزار اپتیکی است. هر چه این فاصله بزرگتر و بیشتر باشد، بزرگنمایی ابزار اپتیکی نیز بیشتر است.

بزرگنمایی یک ابزار اپتیکی برابر است با حاصل تقسیم فاصله کانونی شیئی به فاصله کانونی چشمی. مثلا اگر فاصله کانونی شیئی تلسکوپ شما (شیئی ، عدسی یا آینه‌ای است که نور جرم سماوی نخست به آن برخورد می‌کند) 1200 میلیمتر باشد و فاصله کانونی چشمی (عدسی که نور جرم سماوی از آن خارج شده و به چشم رصد کننده یا ابزارهایی چون دوربین عکاسی می‌رسد) 12 میلیمتر ، آنگاه اندازه زاویه‌ای جرم مورد رصد حدود 100 برابر بزرگ شده است. به عبارتی بزرگنمایی تلسکوپ شما در این حالت 100 است.

اما گاهی جالب است بدانید اندازه جرم رصدی شما با واحدهای که روزمره با آن سر و کار داریم (مانند سانتیمتر) چه اندازه است.بجز بزرگنمایی درخشندگی و کیفیت نوری تلسکوپ هم اهمیت فراوانی دارد. این کیفیت را قطر شیء مشخص می‌کند. به عبارتی هر چه بزرگنمایی کمتر و قطر شیء بیشتر باشد، درخشندگی تصویر حاصل از تلسکوپ نیز بهتر و بیشتر می‌شود. درخشندگی تصویر با توان دوم سطح شیء نسبت مستقیم دارد به عبارتی اگر قطر شی دو برابر شود، مقدار نور متمرکز شده بر تصویر (درخشندگی) چهار برابر می‌شود.

عامل دیگری که در تعیین کیفیت تلسکوپ یا هر ابزار نوری دیگری اهمیت دارد، توان تفکیک آن قدرت ابزار اپتیکی در جدا کردن دو جسم نزدیک به یکدیگر است. مثلا هنگامی که می‌گوییم توان تفکیک تلسکوپی 10 ثانیه قوسی است، یعنی این تلسکوپ هر دو جرمی را که بیش از 10 ثانیه قوسی از هم فاصله زاویه‌ای داشته باشند را تفکیک می‌کند. اما اگر فاصله آن دو جسم کمتر از ده ثانیه قوسی باشد، تلسکوپ مذکور آن دو را به شکل یک جسم نمایش می‌دهد.

برچسب‌ها: ابزار های ستاره شناسی پیدایش سیاره‌ها...